İnternetin hayatımızın merkezine yerleştiği günümüzde internet kullanıcılarının asıl işlevleri potansiyel tüketici olmalarıdır. Ücretli platformlar yanında farklı amaçlarla kullandığımız her mecra biz potansiyel tüketicilere reklam ulaştırmayı amaçlamaktadır. İnterneti ve iletişim araçlarını uyanık kaldığımız vakitlerin büyük bir kısmında kullanıyor olmamız reklam verenleri her geçen gün daha fazla bu mecralara yönlendirmektedir.
Bu mecralar üzerinden geleneksel araçlara nispetle çok daha kolay bir şekilde tüketicilere ulaşmak mümkün olduğu için pek çok üretici ve hizmet sağlayıcısı bazen yaptığı paylaşımın hukuken reklam olduğunun dahi farkında olmayarak ürününün veya sunduğu hizmetinin tanıtımını yapmaktadır. Oysa çeşitli yasal düzenlemeler ürün ve hizmet tanıtımı için belirli bazı standartlar öngörmekte ve aykırı faaliyetleri yaptırıma bağlamaktadır.
Ticari Reklam Nedir?
Tüketici Kanunu’na göre ‘Ticari Reklam’: Ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyurulardır.
Ticari reklamların Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, doğru ve dürüst olmaları esastır.
Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir. Her türlü iletişim aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.
Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal veya hizmetlerin karşılaştırmalı reklamı yapılabilir.
Reklam verenler ticari reklamlarında yer alan iddiaların doğruluğunu ispatla yükümlüdür.
Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları bunlara uymakla yükümlüdür.
Ticari Reklamlar Hakkındaki Genel Esaslar Nedir?
Yönetmeliğe göre Reklamlar;
a) Genel ahlak kurallarına aykırı ifade ya da görüntüler içeremez.
b) Kamu sağlığını bozucu nitelikte olamaz.
c) Kamu düzenini bozan, şiddet hareketleri ile yasadışı veya kınanacak davranışlara yol açan, göz yuman, bu davranışları özendiren veya destekleyen unsurlar içeremez.
ç) Hasta, çocuk, yaşlı ve engellileri istismar edici ifade ya da görüntüler içeremez.
d) Dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri özelliklere yönelik kötüleme, istismar, önyargı veya ayrımcılık içeremez.
e) İnsan onuru ve kişilik haklarını zedeleyici biçimde yapılamaz.
f) Önceden izin alınmadan, hiç kimsenin özel ya da sosyal yaşamına dair ifade veya görüntüler içeremez; reklamlarda o kişiye atıfta bulunulamaz, kişinin özel mülkü, ilgili ürüne ya da organizasyona verilmiş kişisel onay etkisi oluşturacak şekilde görüntülenemez veya belirtilemez.
g) Tüketicilerin korkularını ve batıl inançlarını istismar edemez.
h) Toplumu endişeye sevk edici veya yanıltıcı biçimde; hastalık, yaralanma ve benzeri bir durumla ilgili ifade ya da görüntüler içeremez.
ı) Güvenlik kurallarının gözetilmediği ve güvenlik açısından tehlike oluşturabilecek uygulama ve durumlarla ilgili hiçbir sunum ya da tanımlama içeremez.
Reklamlarda Kötüleme Nedir?
İlgili Yönetmeliğin 10. Maddesine göre: Reklamlar; hiçbir kişi, kurum veya kuruluşu, ticari ya da mesleki faaliyeti, malı ya da hizmeti, reklamı veya markayı aşağılayamaz, açıkça alay konusu edemez ve benzeri bir biçimde kötüleyemez.
İtibardan Haksız Yararlanma Nedir?
İlgili Yönetmeliğin 11. Maddesine göre: Reklamlarda;
a) Bir kişi, kurum veya kuruluşun adı veya amblem, logo ve diğer ayırt edici kurumsal kimlik unsurları, tüketicinin yanıltılmasına yol açacak şekilde kullanılamaz.
b) Bir kişi adından ya da bir firma, kurum veya kuruluşa ait ticaret unvanından fikri ve sınai mülkiyet hakkından veya bir reklam kampanyası ile sağlanmış bulunan itibardan haksız olarak yararlanılamaz.
Reklamlarda Taklit Nedir?
İlgili Yönetmeliğin 12. Maddesine göre:Reklamlar, başka bir reklamın; metni, sloganı, görsel sunumu, müziği, ses efektleri ve benzeri unsurlarını tüketiciyi yanıltacak ya da karışıklığa yol açacak biçimde taklit edemez.
Reklamlarda bir mal veya hizmet, koruma altındaki bir marka veya ticaret unvanına sahip başka bir mal veya hizmetin taklidi veya kopyası olarak sunulamaz. Bu hususlarda caydırıcı idari para cezaları ve hapis cezası içeren yasal düzenlemeler mevcuttur.