İnsanlığın geçmişinin mirası ve ürettikleri maddî ve manevî değerlerin toplamına medeniyet, onun manevî boyutuna kültür denir. Zaman, ya yeni şeyleri meydana çıkarır veya bazı değerleri başka değerlere dönüştürür. İnsanların inanç sistemleri de bazı maddî değerleri manevî değerlere dönüştürür. Bunun için toplumun değeri, içinde yaşadığı insanların kültür, maddî ve manevî değerleri ile doğru orantılıdır.
Medeniyetlerin çoğu Mezopotamya ve Akdeniz havzasında kurulmuş kutuplara yakın bölgelerinde büyük medeniyetler kurulmamıştır. İnsanlarda medeniyet kurmaya sevk eden faktörler; hür düşünce, sağlam bir irade, üretkenlik ve idealdir. İdeal insan, mevcut olanla yetinmeyip daha iyisini, daha güzelini ve daha kâmilini arar. Eskiyi onararak geliştirir, yıkıp yeniden yapmak medenî insanların işi değil anarşistlerin işidir. Medeniyet, ortak noktalarda birleşerek, toplum halinde ortak kural ve değerlerde anlaşma sanatıdır.
Medeniyetin gelişmesine sebep olan, insanın şiddetli maddî ve manevî açlığıdır. Onun için, verimsiz arazilerde medeniyetler kurulmadı. Çok verimli topraklarda büyük medeniyetler kurulmuş sonrada yıkılmıştır. Çünkü aç insan önce karnını doyurmayı düşünür, çok zengin refah içindeki ise, bu sefer keyiflerini düşünür, yeni şeyler için çalışıp uğraşmaz. Büyük medeniyetler aşırı zenginliğe ulaşınca nefsi arzular ve refah içinde yaşama isteği galip geldiğinden gelişme ve yükselme sona eriyor ve çöküş başlar. Avrupa’nın yükselişi açlıktan, çöküşü ise aşırı refahtan olacaktır. Medeniyet ve kültür, nispi bir kavramdır insanlığın ihtiyaçları ve hassasiyetlerine göre toplumdan topluma farklılıklar gösterir.
Medeniyet o kadar kutsal bir şeydir ki gelişmiş toplumlarda bile gerçek medeniyet seviyesine çıkmış az insan olur. Bu oran geri kalmış ülkelerde ise çok düşüktür. Medeniyetler şehirlerde meydana çıkmıştır, düşünen insanlar ve şehirler, medeniyetlerin kaynağıdır. Akıllı, kültürlü ve medenî insan kendini noksan görendir. Doğulu insanlar duygusal, Batılı insanların ise maddi ve deneysel düşünür. Bunun için Peygamberlerin ekserisi Doğu’dan ve filozofların ekserisinin de Batı’dan çıktı.
Büyük insanların idealleri de büyüktür, çoğunluğun hürriyet ve refahı için kendi hürriyetlerini feda ederler. Medeniyet denilen şeylerin insanlığın ortak malıdır. Medeniyetler küçük insanlık, İslâmiyet ise büyük insanlıktır. Bütün medeniyetlerde İlâhî şifreler vardır, dinsiz ve maneviyatsız medeniyetler oluşamaz. Onun için kültür ve medeniyetler birbirinden ayrılmaz.
OSMAN KOYUNCU 0535.760.48.39. VAKFIKEBİR TRABZON