Tereke Nedir?
Tereke, bir kişinin ölmesi ile birlikte geride bıraktığı malvarlığının bütünün ifade etmektedir. Bu demektir ki vefat eden kişinin ardında bıraktığı aktif ve pasif malvarlığı değerlerini kapsamaktadır. Malvarlığı ve alacakları aktifi oluştururken, borçları ise pasif malvarlığını ifade eder.
Terekeyi Oluşturan Varlıklar Nelerdir?
Terekeye oluşturan varlıklar ise otomobil, motosiklet, para, mücevherat vb. gibi hür türlü kişisel eşyalar olarak taşınır mallar; Arsalar, evler, işyerleri olarak taşınmaz mallar; Hisse senetleri ve bonolar gibi menkul kıymetler ve borçlar ve alacaklar olarak adlandırabiliriz. Vefat edenin aktifinin yanında pasif malvarlığı da terekeye dâhildir. Örneğin babanızın bankaya borcu vardır. Bu borç tereke kapsamındadır.
Terekenin Tespiti Davası Nedir?
Mirasın araştırılması bir diğer adıyla terekenin tespiti davası, miras bırakandan kalan malların olup olmadığı; varsa korunması ve hak sahiplerine geçmesini sağlamak üzere tüm önlemlerin alınması amacıyla açılan bir miras hukuku davasıdır. Bu dava delil tespiti niteliğindedir.
Terekenin tespiti davasında mahkeme ilk olarak miras bırakanın aktif malvarlığını belirler. Ardından pasif malvarlığını (borçlar, cenaze masrafları vb. gibi) belirleyip sonrasında da aktif malvarlığından düşerek net terekeye ulaşır. Böylece terekenin tespiti sağlanır. Yargılama sonucunda terekenin mirasçılar arasında nasıl paylaştırılacağına dair bir hüküm verilemez.
Terekenin Tespiti Davasında Neler Talep Edilir?
Terekenin tespiti davası, taleple bağlılık ilkesinin geçerli olduğu dava türüdür. Dolayısıyla talep edilenden fazlası için hüküm kuramaz. Bu sebeple terekenin tespiti dava dilekçesi mirasçının haklarını korumaya yönelik talepleri bütün olarak içermelidir.
Bu dava ile davacı, ilgili yerlere müzekkere yazılarak murisin ölümünden geriye dönük olarak kayıtların tespitini talep eder.
Tereke tespit davası açan her mirasçı, diğer mirasçılar aleyhine ihtiyati tedbir kararı talep edebilir. İhtiyati tedbiri mahkeme re’ sen de uygulayabilir.
Davacı, terekenin tespiti talebinin yanı sıra terekeye temsilci atanması ya da mirasın taksimi (paylaştırılması) taleplerinde de bulunabilir.
Murisin malvarlığının doğru ve kesin tespitinde davacının talepleri önem arz eder. Özellikle pasif taşınmaz sorgusu da talep edilmelidir. Aksi halde, murisin elinden çıkarmış olduğu gayrimenkuller tespit kararında yer almaz. Ancak muris muvazaası şüphesi varsa tereke tespiti dava dilekçesi bu talebi de içermelidir.
Terekenin Tespiti Davasında Zamanaşımı veya Hak Düşürücü Süre Var mıdır?
Terekenin tespiti davası açılmasında kural olarak hak düşürücü süre ve zamanaşımı yoktur. Kanun hükmünde her ne kadar ölüm tarihinden başlayarak bir ay içinde istemde bulunulması söylemişse de aslında bir aylık süre, mirasçılar ve diğer ilgililer bakımında hak düşürücü bir süre değildir. Yasa ve Yüksek Yargı Kararlarına göre terekenin tespiti ve yazımı işlemi olanaksız ve yararsız hale gelmedikçe terekenin paylaştırılmasına kadar talep edilebilmektedir.
Defter Tutma İşleri Ne Demektir?
Mahkeme, miras bırakanın aktif ve pasif malvarlığının değerlerini tespit edecek ardından defter tutma aşamasına geçecektir. Terekedeki malvarlığını belirler deftere yazarak kaydeder. Bazen muhafaza edilemeyecek unsurlar olabilir böyle durumlarda imkân varsa bunların satışını gerçekleştirerek paraya çevirir. Bununla beraber mahkemenin tereke defterine kaydettiği mallardan bazılarının kendisine ait olduğunu iddia eden bir mirasçı varsa istihkak davası açma hakkı da saklıdır. İstihkak davasında bunu kanıtlarsa terekeden çıkartılır kendisine iade edilir.
Mirasçılar, terekenin tespitine rağmen, birbirlerine yahut üçüncü kişilere karşı tespit edilmiş veya edilmemiş olanları ihtilaf konusu yapabilirler. “Koruma önlemi” olarak tutulan defter, sonradan gündeme gelebilecek mirasın bölüştürülmesine yahut başka bir özel hukuk ilişkisine de esas olmaz.
Tüm bu önlemler terekenin korunması ve tespiti kapsamındadır.
Mahkeme Tereke Dosyasında Malların Mirasçılara Teslimine Karar Veremez. Unutulmamalı ki bu dava bir tespit davası olup eda hükmü içermez. Hali ile mahkemece yapılacak iş terekenin tespitini yapmaktan öteye geçmemelidir. Mahkeme tespitten sonra terekede bulunan malların mirasçılara teslimine karar verememektedir.
Terekenin Tespiti Kararı İstinaf veya Temyiz Edilemez. Mahkemece yapılacak yargılama faaliyeti tedbir niteliğinde olduğundan ve yasa gereği İstinaf ve temiyz kanun yolları kapalıdır.
Tereke Tespitinden Sonra Ne Yapılır?
Tereke tespit edildikten sonra mirasçılar öncelikle bir veraset ilamı (mirasçılık belgesi) almalıdır. Fiilen alınamayan mallar için tereke davası (miras sebebiyle istihkak davası) açılmalıdır.Miras paylarında anlaşmazlığa düşen mirasçılar, mirasın paylaşılması için izale-i şüyu (ortaklığın giderilmesi) davası açmalıdır. Mirastan mal kaçırıldığı iddiası bulunan mirasçılar, muris muvazaası davası açmalıdır. Mirasın kendilerine intikalini isteyen mirasçılar, veraset intikal işlemlerini gerçekleştirmelidir.
