İhaleye fesat karıştırma suçu, kamu adına yapılan alım-satım işleri, kiraya verme, kiralama ve genelde güvenlik, altyapı, inşaat ve diğer teknik hizmetler olarak yapım işlerindeki ihale sürecine veya kamu kurumları aracılığıyla yapılan İcra İflas Kanunu gereğince yapılan ihaleleri gibi ihale süreçlerinde hileli davranışlar, gizliliği ihlal edici davranışlar, cebir ve tehdit kullanarak veya hukuka aykırı diğer davranışlar sergilenerek ihalenin usulüne uygun yapılmasının veya sonuçlanmasının engellenmesi ile oluşan bir suç türüdür.
Suç Sayılmasının Amacı Nedir?
Kanunumuzda eski yasadan farklı olarak ihaleye "fesat karıştırma suçu" ve “Edimin ifasına fesat karıştırma suçu” düzenlenmiştir.
Madde gerekçesinde korunan hukuki değer “Bu hükümle korunmak istenen hukukî değer, kamusal faaliyetlerin dürüstlük ilkesine uygun olarak yürütüldüğüne dair ve özellikle, kamu adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımı gibi ihale işlemlerinin yapılmasıyla ilgili olarak, kamu görevlilerine duyulan güvendir” şeklinde tanımlanmıştır.
Suç Nasıl Oluşur?
Suçun konusu, mal veya hizmet alım veya satımına ilişkin ihale ya da kiralama ihalesidir. İhalenin konusunun, suçun oluşması açısından bir önemi yoktur. İhaleye fesat karıştırma suçunun oluşabilmesi için, yapılan ihalenin Kamu İhale Kanunu veya Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi bir ihale olması şart değildir. Söz konusu suçun oluşabilmesi için önemli olan, yapılan ihalenin kamu kurum veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihale olmasıdır.
Kimler Bu Suçun Faili Olabilir?
İhaleye fesat karıştırma suçunun faili herhangi bir kişi olabilir, yasa maddesinde faile herhangi bir nitelik atfedilmemiştir.İhale süreci, ihale yetkilisi kamu görevlisinin onayı ile başlayıp uygun teklifi veren istekli ile idare arasında sözleşme imzalanana kadar geçen süreci ifade etmektedir.
Hangi Hareketler Suçu Oluşturur?
Bu süreçte, aşağıda belirtilen aykırı fiiller ihaleye fesat karıştırma suçunun konusu olabilir. İhale süreçlerindeki her usule veya hukuka aykırı davranış ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturmaz.
Hileli davranışlarla ihaleye fesat karıştırma ve Tekliflerle ilgili gizli bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlama, ancak kamu görevlileri (örneğin, ihale komisyonu üyesi) tarafından işlenebilecek suçlardandır. İhale sürecinde görev alan kamu görevlisi tarafından işlenebilen ihaleye fesat karıştırma suçuna iştirak eden diğer kişilerin azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulabilir.
İhaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılımı engellemek suçu, ihaleye katılan ya da katılmak isteyen kişiler tarafından işlenebilir, onun dışındaki kişiler ancak azmettiren veya yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulabilir.Örneğin, ihaleye katıldığı takdirde öldürüleceği şeklindeki bir tehdit, suça vücut verir. Cebir veya tehdit kullanılmasına rağmen, isteklinin ihaleye katılması engellenememiş ve istekli ihaleye katılım sağlamışsa “ihaleye fesat karıştırmaya teşebbüs suçu” işlenmiş olur.
İhale şartlarını veya fiyatı etkilemek için anlaşma yapma suçu, ihaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmaları ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturur. Herkes tarafından işlenebilir. Yapılan anlaşmanın ihale şartlarını ve fiyatı etkilemeye dönük olmaması halinde ihaleye fesat karıştırma suçu işlenmiş olmaz.İhaleye katılmak üzere şartname alan kimselerin kendi aralarında anlaşarak bazılarının ihaleye katılmaması veya ihalenin bir kişide kalmasını sağlayacak şekilde teklif verilmesi konusunda anlaşmaları halinde suç gerçekleşmiş olur.
Teşebbüs Halinde Kalması Halinde Cezası Var mıdır?
İhaleye fesat karıştırma suçunda ihalenin iptali, fiyatların değiştirilmesi, ihale şartlarının değişmesi veya haksız rekabetin doğması gibi sonuçlar aranmadığından, ihaleye fesat karıştırma suçu, sırf hareketli bir suçtur ve ihaleye fesat karıştırıldığı anda tamamlanır. Bu nedenle, kural olarak ihaleye fesat karıştırma suçuna teşebbüs mümkün değildir.
İhaleye fesat karıştırma suçu işlendiğinde, ilgili kamu kurumu veya kuruluşu açısından bir zarar oluşmadığı takdirde, cezayı hafifleten bir neden olarak düzenlenmiş olsa da fiil unsuru tamamlanmış olduğundan suç meydana gelmiştir. Suçun icra hareketlerine başladıktan sonra, suç tamamlanmadan önce gönüllü olarak vazgeçerse, bu durumda ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilecektir. Böylece fail, teşebbüsten sorumlu tutulmayacaktır. Bu suç özelinde etkin pişmanlık hali için öngörülmemiştir.
İştirak Hali Nasıl Gerçekleşir?
İhaleye fesat karıştırma suçu, genel hükümler çerçevesinde müşterek faillik ve şeriklik (ortaklık) biçiminde iştirak edilebilmektedir.
Şeriklik bakımından ihaleye fesat karıştırma suçu, azmettiren olarak yada yardım eden olarak da işlenebilir. Eğer kişinin, önceden bu suçu işleme niyeti ve kararı yokken, başka bir kişinin etkisiyle bu suçu işlemesi sağlanırsa, etkileyen kişi azmettiren olarak sorumlu olacaktır. Suçu işlemeye teşvik eden, suç işleme kararını güçlendiren, fiil gerçekleştikten sonra yardım edeceğini vaat eden, suçun nasıl işleneceği konusunda yol gösteren, fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlayan ya da suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardım ederek eylemin gerçekleştirilmesini kolaylaştıran kişi, işlenen ihaleye fesat karıştırma suçunda yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulacaktır.
